Oι Γιατροί του Κόσμου ανταποκρινόμενοι πάντα στις ανάγκες της κοινωνίας και τις νέες προκλήσεις για τις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες εν μέσω της πανδημίας Covid19, καθώς και του αυστηρότερου περιορισμού της ελευθερίας μετακινήσεων, προσφέρουν στο Ανοιχτό Πολυϊατρείο Αθηνών των ΓτΚ δωρεάν υπηρεσίες ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε όσους ανθρώπους έχουν ανάγκη, μέσω του προγράμματος Open Minds 21.
Η T. μια νεαρή γυναίκα 24 χρονών από το Αφγανιστάν, επισκέφτηκε το τμήμα ψυχολογικής υποστήριξης εκδηλώνοντας καταθλιπτική συμπτωματολογία η οποία και ανησύχησε τους οικείους της. Η ίδια όταν ξεκίνησε να ξεδιπλώνει πτυχές της προσωπικής της ιστορίας εστίασε στην πρόσφατη απαγόρευση εκ μέρους του πατέρα της να παντρευτεί έναν ομοεθνή άντρα τον οποίο γνώρισε στην Ελλάδα αλλά δεν ανήκει στο ευρύτερο οικογενειακό σύστημα και δεν ασπάζεται τις ίδιες αξίες ή παραδόσεις. Όπως αποκάλυψε, στα 14 χρόνια της εξαναγκάστηκε να παντρευτεί έναν ξάδερφό της με τη συγκατάθεση της οικογένειας της ο οποίος ήταν αρκετά κακοποιητικός απέναντί της.
Ως εξαναγκαστικός γάμος θεωρείται οποιοσδήποτε γάμος διεξάγεται χωρίς την πλήρη συναίνεση και των δύο μερών. Συνήθως κατά την τέλεσή του χρησιμοποιείται πίεση για να καμφθεί η θέληση του ενός ατόμου. Οι έφηβες μεταξύ των 10 και 19 ετών αποτελούν μία από τις ομάδες που διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο για έμφυλη βία εξαιτίας της σωματικής τους ανάπτυξης και ηλικίας. Αυτοί οι παράγοντες μπορεί να οδηγούν σε υψηλά επίπεδα σεξουαλικής επίθεσης, σεξουαλικής εκμετάλλευσης, παιδικών γάμων, βίας συντρόφων και άλλες μορφές οικογενειακής βίας. Στο Αφγανιστάν, μια έρευνα στα νοικοκυριά (2008) έδειξε ότι το 87,2% των γυναικών ανέφεραν ότι είχαν υποστεί κάποιας μορφής βία στη ζωή τους και το 62% είχε βιώσει πολλαπλές μορφές βίας (de la Puente, 2014).
Η T. ανέφερε πολλά συναισθήματα θλίψης και απογοήτευσης και απέναντι προς την οικογένειά της που δυσκολεύτηκε να την προστατεύσει αλλά και προς την ίδια που για πολλά χρόνια δεν έβρισκε τη φωνή για να μιλήσει για όλα όσα βίωνε καθημερινά. Οι γυναίκες και τα κορίτσια, οπουδήποτε και αν βρίσκονται, είναι σε μειονεκτική θέση όσον αφορά στην κοινωνική ισχύ και επιρροή, στον έλεγχο των πόρων, στον έλεγχο του σώματός τους και στη συμμετοχή τους στο δημόσιο βίο – και αυτό λόγω του κοινωνικού προσδιορισμού των ρόλων και των σχέσεων των φύλων. Η έμφυλη βία κατά των γυναικών και κοριτσιών εμφανίζεται στα πλαίσια αυτής της ανισορροπίας. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις γυναίκες διότι τεκμηριωμένα είναι πιο ευάλωτες στο να βιώνουν γενικότερα διακρίσεις και έχουν έλλειψη ασφαλούς και ισότιμης πρόσβασης στην ανθρωπιστική βοήθεια.
Τελικά, αφού κατάφερε μετά από χρόνια να μιλήσει στον πατέρα της για αυτή την κατάσταση, απομακρύνθηκε από τον κακοποιητικό σύζυγο νιώθοντας ανακούφιση και παράλληλα μια ελπίδα ότι στο μέλλον τα πράγματα θα είναι καλύτερα. Ωστόσο, στη παρούσα φάση, είναι αυτή η ελπίδα που εξανεμίζεται βλέποντας πως ο πατέρας της εναντιώνεται σε έναν γάμο και σε έναν σύντροφο που η ίδια έχει επιλέξει και αγαπήσει. Κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας είπε «είναι σαν να μένεις σε ένα στενό δωμάτιο που μοιάζει με φυλακή και να βλέπεις από το μοναδικό παράθυρο ένα καταπράσινο λιβάδι με ολάνθιστα λουλούδια. Ακόμα όμως και αυτή η θέα καταντά γκρίζα όταν ξέρεις ότι τα κλειδιά του δωματίου ανήκουν σε άλλον».
Τα βαθύτερα αίτια της βίας έχουν σχέση με τις στάσεις, τις πεποιθήσεις, τους κανόνες και τις δομές που προάγουν ή/και επιτρέπουν τις διακρίσεις των φύλων και την άνιση ισχύ, είτε κατά τη διάρκεια των περιστάσεων έκτακτης ανάγκης είτε σε καιρούς σταθερότητας. Θα πρέπει να τοποθετηθούν υπηρεσίες (όπως προγράμματα με βάση το σχολείο και την κοινότητα για να αυξήσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες, προγράμματα που δημιουργούν οικονομικές ευκαιρίες, κλπ.) που να βοηθούν τις γυναίκες να εξελιχθούν με υγιείς τρόπους και να λαμβάνουν υπόψη τις συγκεκριμένες ανάγκες τους.
Τέλος είναι πολύ σημαντικό τα άτομα που παρέχουν υπηρεσίες υγείας να είναι εκπαιδευμένα ή προετοιμασμένα για την υποδοχή παιδιών ή ενηλίκων που επέζησαν από έμφυλη βία γιατί με αυτό το τρόπο αποκτούν την κατάλληλη κρίση και ικανότητα ώστε να προσφέρουν κατάλληλες υπηρεσίες διάσωσης ή φροντίδας.
Βιβλιογραφία
-De la Puente, Devanna (2014) End of Assignment Report: GBV RRT Asia-Pacific Region
-(Προσαρμογή από την Ομάδα Εργασίας προστασίας των παιδιών [CPWG]. 2012. Minimum Standards for Child Protection in Humanitarian Action, σελ. 95, http://toolkit.ineesite.org/toolkit/INEEcms/uploads/1103/Minimum-standards-Child_Protection.pdf)
